Het is inmiddels de achtste dag van een nieuw decennium en nog steeds is Amersfoort in de ban van vuurwerk. Als maatschappelijk betrokken tekstschrijver in de Keistad heb ik lang getwijfeld of ik er iets mee ging doen. Datzelfde had ik ook bij andere controversiële onderwerpen als de stikstofmaatregelen en Zwarte Piet. Toen heb ik het gelaten, maar met alle goede voornemens voor het nieuwe jaar heb ik besloten nu wel de pen te pakken. Dit blog is de eerste van een serie over Amersfoort in een nieuw decennium.

Ik snap de discussie over vuurwerk en begrijp ook dat het verrekte lastig is om er een passende oplossing voor te vinden. Ik voel mee met alle mensen die dagenlang hun hond niet kunnen uitlaten. Ik erken de belangen van de detailhandel voor wie de vuurwerkverkoop net het verschil maakt in hun bestaan. En ik ken het plezier van jongens en meisjes die alleen, met elkaar of met hun vader vuurwerk gaan kopen en niet kunnen wachten om het af te mogen steken.

Onbezorgde jeugd

Voor mezelf is Oud en Nieuw met vuurwerk een vanzelfsprekendheid. Toen ik klein was, liepen mijn broertje en ik ’s ochtends vroeg de straten af, op zoek naar rotjes die niet waren afgegaan. Onze buit legden we op veilige afstand van de kachel te drogen, om het later die dag alsnog af te steken. Als tiener struinde ik met mijn vrienden de hele nacht door het dorp. We kondigden onze komst aan met wat astronauten en strijkers en gingen her en der naar binnen voor een drankje en kleffe oliebol. We dachten nergens over na.

Leed en schade

Ik kan me nauwelijks een voorstelling maken van wat Oud en Nieuw met vuurwerk betekent voor ordehandhavers en hulpverleners. Ik hoor wel het gejoel van sirenes en zie, na een rondje door de wijk, wat er is vernield. Er staan containers die zijn opgeblazen of uitgebrand en bushokjes waarvan de ruiten aan diggelen zijn. Als ik later de beelden bij het nieuws zie, dan blijkt het in onze wijk reuze mee te vallen. 1300 gewonden door vuurwerk en als tragisch dieptepunt het gezinsdrama in Arnhem. De materiële schade werd dit jaar geschat op 15 miljoen. Dat is alleen maar het totaal van de verzekeringsschade, gemeld door particulieren.

Offline en online agressie

Wat mij het meest verbaast, is de agressie. Niet alleen de vernielingen en vechtpartijen tijdens Oud en Nieuw, maar ook de agressie op sociale media als het gaat over vuurwerk. Op Nextdoor, een soort Facebook voor je eigen stad, wijk of buurt, begint het al ver voor Sinterklaas. In enkele straten wordt het eerste vuurwerk afgestoken en prompt verschijnen de eerste verontwaardigde reacties op Nextdoor. Het helpt niet. Naarmate het jaar vordert, neemt het aantal meldingen toe en polariseert de discussie over een verbod op vuurwerk. Intussen zijn er petities voor en tegen het afsteken van vuurwerk met Oud en Nieuw in Amersfoort.

Maatschappelijke trend

De vuurwerkdiscussie is een metafoor voor wat er in Amersfoort en de rest van Nederland gebeurt. Het zijn twee dingen. Om te beginnen vraagt een deel van de bevolking zich kritisch af of hetgeen wat we altijd deden, wel zo normaal is, nog wel past bij deze tijd en of het misschien tijd is voor verandering. Voor een ander deel betekent zo’n mogelijke verandering aantasting van een traditie en betutteling door de overheid. We zagen dit fenomeen al eerder bij het rookverbod in de horeca en ook bij de discussie over Zwarte Piet.

Het tweede is dat een kleine groep het voor iedereen verpest. De overlast door vuurwerk zit ‘m niet zozeer in het afsteken van rotjes, pijlen en potten rond middernacht. De discussie ontstaat doordat een aantal mensen al weken voor Oud en Nieuw begint met het afsteken van vuurwerk en daar nog dagen na Nieuwjaar vrolijk mee doorgaat. De discussie ontstaat ook door de kleine groep die vernielingen aanricht, hulpverleners lastigvalt en de middelvinger opsteekt naar de politie.

Dreigend verbod

Rotterdam stevent af op een algeheel verbod op vuurwerk en ook tal van andere gemeenten nemen deze maatregel in overweging. In de Tweede Kamer is een meerderheid voor een verbod op de verkoop van knalvuurwerk. In Amersfoort zegt burgemeester Bolsius mee te gaan met het landelijk beleid, maar maakt hij zich tegelijkertijd zorgen over de handhaving als in omringende landen wel (knal)vuurwerk kan worden gekocht. En dat snap ik. Zeker als er wel een verbod komt op de verkoop, maar niet op het afsteken ervan.

Andere oplossingen

In plaats van wet- en regelgeving af te wachten en vervolgens alles over te laten aan politie en handhaving, kunnen we als inwoners van Amersfoort ook zelf iets doen. Gewoon door ons te gedragen en aan de afspraken te houden. Door onze kinderen bewust te maken van de gevolgen. Ik zie daar ook een rol weggelegd voor het onderwijs. Door elkaar te helpen en er iets van te zeggen als iemand dat niet doet. Door elkaar op te zoeken als je dat niet alleen kan of durft. Natuurlijk is het prima om vuurwerkoverlast te delen via sociale media en de wijkagent, maar er is inmiddels meer voor nodig om met elkaar op een vrolijke en feestelijke manier het jaar af sluiten en een nieuw jaar in te gaan. In mijn ogen bereiken we dat met meer saamhorigheid en respect voor elkaar en de samenleving. Anders raken we in verschillende opzichten meer kwijt dan ons allemaal lief is.