December is de maand waarin alles en iedereen terugblikt op het jaar. Bij die overzichten horen ook lijstjes en één ervan is het woord van het jaar. Van Dale heeft op 5 december een shortlist met tien woorden online gezet en je kan tot maandag 18 december stemmen op je favoriet. Mijn oudste dochter van 21 nam gisteravond de woorden met me door en dat leidde tot een interessant gesprek.

Wat mij het meest verbaasde is dat deze Gen Z-er vroeg wat X’en betekende. Twitter kende ze wel, maar ze had de naamsverandering door Elon Musk gemist. Gen Z heeft niet zoveel met Twitter. Hun online leven speelt zich met name af op Snapchat en TikTok. Als wij als ouders onze kinderen snel willen bereiken, sturen we geen bericht in onze gezinsgroep op WhatsApp, maar een chat via Snapchat. Dat is meteen ook de enige reden dat we überhaupt een account hebben op dit platform.

TikTokjustitie

Nu we het toch over sociale media hebben. Eén van de genomineerde woorden voor Woord van het jaar 2023 is TikTokjustitie. Het staat voor het aan de digitale schandpaal nagelen van iets of iemand. Waar je dus vroeger op een plein een dag te kakken werd gezet en bekogeld kon worden met rot fruit en eieren, kan je nu ineens het mikpunt worden van verbaal en visueel online geweld. J.K. Rowling, schrijfster van de Harry Potter reeks, kan er over meepraten, sinds ze het doelwit is van een deel van de woke-generatie vanwege vermeende transfobe uitspraken.

Wokewashing

Over woke gesproken… Een andere nominatie gaat naar wokewashing. De uitleg die de site van Van Dale hier aan meegeeft, luidt letterlijk “het inzetten van personen die waarden als inclusiviteit en diversiteit uitdragen om daarmee een misstand te verhullen”. Ik vond de uitleg bijzonder. Niet vanwege de inhoud, maar wel vanwege het gebruik van inclusiviteit in plaats van inclusie. Overigens schoot mij geen voorbeeld te binnen waar dit nieuwe woord direct op van toepassing is. Wel moest ik meteen denken aan de commercial over de laadpalen van Shell… maar dat zal wel greenwashing heten.

Geld

Zoals bij alles in het leven, gaat het ook bij de verkiezing van Woord van het jaar elk jaar wel over geld. Zoals het woord treitertaks, dat staat voor fiscale maatregelen waarbij individuen of groepen zich benadeeld voelen. Een ander woord dat dit jaar vast hoge ogen gaat gooien is graaiflatie. Zowel oudste dochter als ik wisten meteen wat ermee wordt bedoeld. Wie wel eens in de supermarkt of horeca komt, ziet aan de prijzen waar graaiflatie voor staat. Een genomineerd woord dat indirect ook met geld heeft te maken is bestuursschaamte. Dat is de schaamte die iemand ervaart als de bestuurlijke instantie waarvoor hij of zij werkt verantwoordelijk is voor schade door falen. In Noordoost Groningen weten ze wel wat dit woord betekent. Bij de Belastingdienst en de NAM hopelijk ook.

Kansloos voor Woord van het jaar

Oudste dochter en ik waren het er snel over eens dat een aantal woorden wel wat gezocht zijn en kansloos voor de eindstrijd. Hittefit als term voor een fysieke conditie waarmee je bent voorbereid op extreem warm weer. Een nepobaby voor iemand die zijn of haar bekendheid met name aan een ouder te danken heeft. Daar zijn er weliswaar veel van. Je ziet ze vooral terug als deelnemer aan allerlei tv-programma’s waar het woord VIP’s aan toe is gevoegd. Nepobaby is afgeleid van nepotism baby en dat zegt bijna niemand iets. Wie je ook veel bij dat soort tv-programma’s ziet, zijn infuencers. Onze dochters kennen ze vaak wel. Ons zegt het niet. Voor deze editie van Woord van het jaar is sportfuencer genomineerd. Je raadt het al: een bekende sporter die iets aanprijst via sociale media.

Kanshebbers Woord van het jaar 2023

Het laatste genomineerde woord is vreugdebier. Bier dat door supporters wordt gegooid als hun team heeft gescoord. Ik was verbaasd over de nominatie. Ik kom uit het oosten van Nederland en daar wordt sinds jaar en dag bij elke concert van Normaal of Jovink meters bier over het publiek uitgegooid. En die setting heeft meer met vreugde te maken dan wat we over het algemeen zien op de tribunes van een voetbalstadion. Maar goed. Zelf heb ik gestemd op TikTokjustitie, omdat ik verwacht en ook vrees dat we hier nog heel lang mee te maken krijgen. Ik verwacht dat graaiflatie Woord van het jaar 2023 wordt. Dat woord kent inmiddels iedereen en ook heeft iedereen al de betekenis ervan ondervonden.